Κατάσχεση αυτοκινήτου με παρακράτηση της κυριότητας

Όταν ο οφειλέτης έχει αγοράσει αυτοκίνητο με παρακράτηση της κυριότητας, η αναγκαστική εκτέλεση έχει ως αντικείμενο το δικαίωμα προσδοκίας του οφειλέτη για την μεταβίβαση της κυριότητας του αυτοκινήτου, εφαρμοζόμενων των άρθρων 1022 επ. του ΚΠολΔ.
Για την επιβολή της αναγκαστικής κατάσχεσης απαιτείται απόφαση του δικαστηρίου, η οποία εκδίδεται με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (1023 παρ. 1). Το δικαστήριο έχει την διακριτική ευχέρεια να επιλέξει τον πλέον προσφορότερο τρόπο για την διάθεση του κατασχετέου, όπως η άμεση του εκχώρηση στον επισπεύδοντα δια συμψηφισμού της αυτού απαίτησης (και αφού αυτός καταβάλει το τυχόν υπόλοιπο των δόσεων, το οποίο λογίζεται ως έξοδο εκτέλεση) ή τη διάθεση του κατασχετέου δια εκουσίου πλειστηριασμού.
Κατά την σχετική μας έρευνα στην νομολογία δεν κατορθώσαμε να εντοπίσουμε απόφασεις, οι οποίες να αφορούν Ι.Χ. αυτοκίνητο, παρά μόνο σε επίπεδο συντηρητικής κατάσχεσης, τις οποίες και σας παραθέτουμε:

Μ.Πρ.Θεσσ. 5558/1998 :

Κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ, μπορεί να γίνει κατάσχεση και σε περιουσιακά δικαιώματα του καθ' ού, τα οποία δεν αποτελούν αντικείμενο κατασχέσεως κατά τη διαδικασία των άρθρων 953 παρ. 1-2, 982 και 992, ιδίως σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ευρεσιτεχνίας, εκμεταλλεύσεως κινηματογραφικών ταινιών, σε απαιτήσεις κατά τρίτων που εξαρτώνται από αντιπαροχή, εφόσον κατά τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου επιτρέπεται η μεταβίβαση αυτών των δικαιωμάτων. Εξάλλου, κατά το άρθρο 1023 του ίδιου Κώδικα, η κατάσχεση των δικαιωμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 1022 διατάσσεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο μπορεί να μην επιτρέψει την κατάσχεση αν η ενέργεια της αναγκαστικής εκτελέσεως καθίσταται κατά την κρίση του δυσχερής ή ασύμφορη κατ' αποτέλεσμα. Με τις διατάξεις αυτές ο νομοθέτης δίνει στο δανειστή τη δυνατότητα να κατάσχει οποιοδήποτε περιουσιακό δικαίωμα του οφειλέτη και ολοκληρώνεται έτσι ο κύκλος των υποκειμένων σε κατάσχεση δικαιωμάτων του, δεδομένου ότι στο άρθρο 1022 ΚΠολΔ υπάγεται ό,τι δεν εμπίπτει στα άλλα είδη κατασχέσεων (Μπρίνια, Αναγκ. Εκτ., παρ. 674, υπ' αριθμ. 1022, σελ. 1556-1557), ώστε να καταστεί υπέγγυα στους δανειστές ολόκληρη η περιουσία του οφειλέτη και να μη διαφύγει κανένα αντικείμενο που είναι δυνατόν, με τη δέσμευση και την κατάλληλη αξιοποίηση, να καταλήξει στην ικανοποίηση των δανειστών. Προϋποθέσεις για την επιβολή κατασχέσεως κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ είναι η ύπαρξη περιουσιακού δικαιώματος (άλλου από τα αναφερόμενα στα άρθρα 953 επ., 982 και 992 επ.) δεκτικού μεταβιβάσεως και έκδοση δικαστικής αποφάσεως. Ως περιουσιακό δικαίωμα εννοείται αυτό που έχει χρηματική αξία στις συναλλαγές, ήτοι όταν υπάρχει η δυνατότητα της μετατροπής του σε χρήμα, ή έστω η δυνατότητα πορισμού χρημάτων απ' αυτό με το μέτρο αξιοποιήσεως που προβλέπει το άρθρο 1024 ΚΠολΔ. Μεταβιβαστικό δικαίωμα είναι και το δικαίωμα αυτού που συμφώνησε με προσύμφωνο την αγορά ακινήτου ή κινητού μετά την αποπληρωμή του τιμήματος, του οποίου η καταβολή συμφωνήθηκε να γίνει τμηματικά, το οποίο περιλαμβάνεται στις απαιτήσεις που μπορούν να κατασχεθούν κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ.
Η αιτούσα ανώνυμη εταιρία, με την υπό κρίση αίτησή της, ισχυρίζεται ότι είναι δανειστής του καθ' ού η αίτηση για το ποσό των 264.520 δραχμών πλέον τόκων και εξόδων, για το οποίο άλλωστε εξεδόθη η με αριθμό 2234/1997 διαταγή πληρωμής του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης, αντίγραφο εξ απογράφου της οποίας, με επιταγή προς πληρωμή, κοινοποιήθηκε στον καθ' ού, πλην όμως αυτός δεν προέβη στην εξόφληση της απαιτήσεως. Δεδομένου ότι ο καθ' ού είναι δικαιούχος δικαιώματος προσδοκίας από αγορά ενός αυτοκινήτου, του οποίου η κυριότητα θα περιέλθει σ' αυτόν με την αποπληρωμή του συνόλου του τιμήματος αγοράς, ζητεί (η αιτούσα) να διαταχθεί η συντηρητική κατάσχεση αυτού (του αυτοκινήτου) καθώς και η αφαίρεσή του από τον καθ' ού και η απόδοσή του σ' αυτήν. Η επίδικη αίτηση, με το ως άνω περιεχόμενο και αίτημα, αρμοδίως και παραδεκτώς εισάγεται προς συζήτηση, ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (Κ ΠολΔ 740 παρ. 1, 1023). Είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 746 εδ. β', 747 και 1022 επ. ΚΠολΔ. Από τη με αριθμό 374β'/13.10.1997 έκθεση επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης Η.Π., που προσκομίζει και επικαλείται η αιτούσα, προκύπτει ότι πιστό αντίγραφο της υπό κρίση αιτήσεως, με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για την παραπάνω δικάσιμο, επιδόθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα στον καθ' ού. Ο τελευταίος όμως δεν εμφανίσθηκε στη δικάσιμο αυτή, κατά την οποία η υπόθεση εκφωνήθηκε από τη σειρά του πινακίου, μη κωλυομένης όμως της περαιτέρω συζητήσεως της υποθέσεως, αφού, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 754 ΚΠολΔ, θεωρείται ότι είναι παρών.
Όπως αποδεικνύεται από τα μετ' επικλήσεως προσκομιζόμενα έγγραφα, την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα της αιτούσης που περιέχεται στα ταυτάριθμα με την απόφαση πρακτικά, ο καθ' ού η αίτηση οφείλει στην αιτούσα το ποσό των 264.520 δραχμών, δυνάμει της υπ' αριθμ. 2934/1997 διαταγής πληρωμής του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης. Για την παραπάνω διαταγή πληρωμής έχει επιδοθεί στον καθ' ού η αίτηση αντίγραφο εξ απογράφου με επιταγή προς πληρωμή, αντίγραφο του οποίου προσάγει και επικαλείται η αιτούσα. Ήδη, το οφειλόμενο ποσό από τον καθ' ού η αίτηση στην αιτούσα, ανέρχεται μετά των τόκων και εξόδων στο ποσό των 398.274 δραχμών. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι ο καθ' ού η αίτηση έχει προβεί στην αγορά ενός μεταχειρισμένου αυτοκινήτου Ε.Ι.Χ. τύπου Seat-131, με αριθμό κυκλοφορίας ΜΡ ..., χρώματος λευκού, το οποίο και κατέχει, χωρίς όμως να έχει καταστεί ακόμα κύριος, δεδομένης της παρακράτησης κυριότητας από τον πωλητή μέχρις αποπληρωμής του τιμήματος από αυτόν. Ο καθ' ού δηλαδή έχει δικαίωμα να αξιώσει τη μεταβίβαση της κυριότητας του προμνησθέντος αυτοκινήτου (δικαίωμα προσδοκίας), έναντι όμως εκπληρώσεως της δικής του παροχής, δηλαδή της πλήρους εξοφλήσεως του τιμήματος. Επιπλέον ο καθ' ού απεδείχθη ότι στερείται παντός ετέρου περιουσιακού στοιχείου. Επομένως, απεδείχθη ότι ο καθ' ού η αίτηση είναι φορέας περιουσιακού δικαιώματος δεκτικού μεταβιβάσεως, το οποίο όμως δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κατασχέσεως κατά τη διαδικασία των άρθρων 953 παρ. 1-2, 982 και 992 του ΚΠολΔ. Συνεπώς, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσία βάσιμη. Περαιτέρω, εφόσον η παρεχόμενη άδεια κατασχέσεως αφορά απαίτηση του καθ' ού, περί μεταβιβάσεως της κυριότητας, τελούσα όμως υπό την αναβλητική αίρεση αποπληρωμής του τιμήματος, ως πρόσφορος τρόπος αξιοποιήσως του δικαιώματος αυτού πρέπει να ορισθεί η μεταβίβαση (δικαστική εκχώρηση) της παραπάνω απαιτήσεως στην αιτούσα, με τον όρο του συμψηφισμού στην απαίτησή της κατά του καθ' ού (398.274 δρχ.) της αξίας του μεταχειρισμένου αυτοκινήτου. Η δε αιτούσα (υπέρ ης η κατάσχεση) με την περιέλευση σ' αυτήν του δικαιώματος του καθ' ού, δικαιούται να επιδιώξει την καταδίκη της πωλήτριας εταιρίας σε δήλωση βουλήσεως, κατά τις διατάξεις των άρθρων 949 ΚΠολΔ και 1192 αριθμ. 4 ΑΚ, καταβάλλοντας σ' αυτήν το υπόλοιπο του τιμήματος, το ύψος του οποίου θα ορισθεί στη σχετική δίκη.

Μ.Πρ.Χαν. 96/2005:

Κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ, μπορεί να γίνει κατάσχεση και σε περιουσιακά δικαιώματα του καθ' ου, τα οποία δεν αποτελούν αντικείμενο κατασχέσεως κατά τη διαδικασία των άρθρων 953 §§ 1-2, 982 και 992, ιδίως σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ευρεσιτεχνίας, εκμεταλλεύσεων κινηματογραφικών ταινιών, σε απαιτήσεις τρίτων που εξαρτώνται από αντιπαροχή, εφόσoν κατά τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου επιτρέπεται η μεταβίβαση αυτών των δικαιωμάτων. Εξάλλου, κατά το άρθρο 1023 του ιδίου Κώδικα, η κατάσχεση των δικαιωμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 1022 διατάσσεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο μπορεί να μην επιτρέψει την κατάσχεση αν η ενέργεια της αναγκαστικής εκτέλεσης καθίσταται κατά την κρίση του δυσχερής ή ασύμφορη κατ' αποτέλεσμα. Με τις διατάξεις αυτές ο νομοθέτης δίνει στο δανειστή τη δυνατότητα να κατάσχει οποιοδήποτε περιουσιακό δικαίωμα του οφειλέτη και ολοκληρώνεται έτσι ο κύκλος των υποκειμένων σε κατάσχεση δικαιωμάτων του, δεδομένου ότι στο άρθρο 1022 ΚΠολΔ υπάγεται ότι δεν εμπίπτει στα άλλα είδη κατασχέσεων (Μπρίνιας Αναγκ. Εκτέλεση § 674, αρ. 1022, σελ.1556-1557), ώστε να καταστεί υπέγγυα στους δανειστές ολόκληρη η περιουσία του οφειλέτη και να μη διαφύγει κανένα αντικείμενο που είναι δυνατόν, με τη δέσμευση και την κατάλληλη αξιοποίηση, να καταλήξει στην ικανοποίηση των δανειστών. Προϋποθέσεις για την επιβολή κατασχέσεως κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ είναι η ύπαρξη περιουσιακού δικαιώματος (άλλου από τα αναφερόμενα στα άρθρα 953 επ., 982 και 992 επ.) δεκτικού μεταβιβάσεως και έκδοση δικαστικής απόφασης. Ως περιουσιακό δικαίωμα εννοείται αυτό που έχει χρηματική αξία στις συναλλαγές, ή τοι όταν υπάρχει η δυνατότητα της μετατροπής του σε χρήμα, ή έστω η δυνατότητα πορισμού χρημάτων απ' αυτό με το, μέτρο αξιοποιήσεως που προβλέπει το άρθρο 1022 ΚΠολΔ.Μεταβιβαστικό δικαίωμα είναι και το δικαίωμα αυτού που συμφώνησε με προσύμφωνο την αγορά ακινήτου ή κινητού μετά την αποπληρωμή του τιμήματος, του οποίου η καταβολή συμφωνήθηκε να γίνει τμηματικά, το οποίο περιλαμβάνεται στις απαιτήσεις που μπορούν να κατασχεθούν κατά το άρθρο 1022 ΚΠολΔ. Με την υπό κρίση αίτηση η αιτούσα ανώνυμη εταιρία, ισχυρίζεται ότι είναι δανειστής της καθ' ης η αίτηση για το ποσό των 6.500 ευρώ πλέον τόκων και εξόδων, για το οποίο άλλωστε εξεδόθη η υπ' αριθ. 456/2004 διαταγή πληρωμής του Ειρηνοδικείου Χανίων, αντίγραφο εξ απογράφου της οποίας, με επιταγή προς πληρωμή, κοινοποιήθηκε στην καθ' ης, πλην όμως αυτή δεν προέβη στην εξόφληση της απαιτήσεως. Δεδομένου ότι η καθ' ης είναι δικαιούχος δικαιώματος πρoσδοκίας από αγορά ενός αυτοκινήτου, του οποίου η κυριότητα θα περιέλθει σ' αυτήν με την αποπληρωμή του συνόλου του τιμήματος αγοράς, ζητεί (η αιτούσα) να διαταχθεί η συντηρητική κατάσχεση του αυτοκινήτου.
Η αίτηση, με το ως άνω περιεχόμενο και αίτημα, αρμοδίως και παραδεκτώς εισάγεται προς συζήτηση, ενώπιον του Δικαστηρίου αυτού, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (740 § 1 ΚΠολΔ,1023). Είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 746 εδ. β', 747 και 1022 επ. ΚΠολΔ). Από την *2004 έκθεση επιδόσεως της δικαστικής επιμελήτριας στο Πρωτοδικείο Χανίων Μ. Γ., που πρoσκoμίζει και επικαλείται η αιτούσα, προκύπτει ότι πιστό αντίγραφο της υπό κρίση αιτήσεως, με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για την παραπάνω δικάσιμο, επιδόθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα στην καθ' ης.
Η τελευταία όμως δεν εμφανίστηκε στη δικάσιμο αυτή, κατά την οποία η υπόθεση εκφωνήθηκε από τη σειρά του πινακίου, μη κωλυομένης όμως της περαιτέρω συζητήσεως της υποθέσεως, αφού, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 754 ΚΠολΔ, θεωρείται ότι είναι παρούσα. Από τα προσκομιζόμενα και επικαλoύμενα από την αιτούσα έγγραφα (μάρτυρας δεν εξετάστηκε στο ακροατήριο), αποδεικνύεται ότι η καθ' ης οφείλει στην αιτούσα το ποσό των 6.500 ευρώ, δυνάμει της υπ' αριθ. 456/2004 διαταγής πληρωμής του Ειρηνοδικείου Χανίων. Για την παραπάνω διαταγή πληρωμής έχει επιδοθεί στην καθ' ης η αίτηση αντίγραφο εξ απογράφου με επιταγή προς πληρωμή, αντίγραφο το οποίο προσάγει και επικαλείται η αιτούσα. Ήδη το οφειλόμενο ποσό από την καθ' ης η αίτηση στην αιτούσα, ανέρχεται με τους τόκους και τα έξοδα στο ποσό των 6.741,5 ευρώ.
Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι η καθ' ης η αίτηση έχει προβεί στην αγορά ενός επιβατικoύ αυτοκινήτου Ι.Χ. τύπου F. - με αριθμό πλαισίου * και αριθ. 1ης κυκλοφορίας ΗΚΖ *, χρώματος μαύρου, το οποίο και κατέχει, χωρίς όμως να έχει καταστεί ακόμη κυρία, δεδομένης της παρακράτησης της κυριότητας από την πωλήτρια εταιρία με την επωνυμία *, που εδρεύει στη Ν. Α. Ηρακλείου, μέχρι την αποπληρωμή του τιμήματος απ' αυτή.
Η καθ' ης δηλαδή έχει δικαίωμα να αξιώσει τη μεταβίβαση της κυριότητας του προμνησθέντος αυτοκινήτου (δικαίωμα προσδοκίας), έναντι όμως εκπληρώσεως της δικής του παροχής, δηλαδή της πλήρους εξοφλήσεως του τιμήματος. Επιπλέον η καθ' ης απεδείχθη ότι στερείται κάθε άλλου περιουσιακού στοιχείου.
Επομένως, απεδείχθη ότι η καθ' ης η αίτηση είναι φορέας περιουσιακού δικαιώματος δεκτικού μεταβιβάσεως, το οποίο όμως δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κατασχέσεως κατά τη διαδικασία των άρθρων 953 §§1-2, 982 και 992 του ΚΠολΔ. Συνεπώς, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή ως ουσία βάσιμη.
Περαιτέρω, εφόσον η παρεχόμενη άδεια κατασχέσεως αφορά απαίτηση της καθ' ης περί μεταβιβάσεως της κυριότητας, τελούσα όμως υπό την αναβλητική αίρεση αποπληρωμής του τιμήματος, ως πρόσφορος τρόπος αξιοποιήσεως του δικαιώματος αυτού πρέπει να οριστεί η μεταβίβαση (δικαστική εκχώρηση) της παραπάνω απαιτήσεως στην αιτούσα, με τον όρο του συμψηφισμού στην απαίτησή της κατά της καθ' ης (6.741,5 ευρώ) της αξίας του αυτοκινήτου η δε αιτούσα (υπέρ ης η κατάσχεση) με την περιέλευση σ' αυτήν του δικαιώματος της καθ' ης, δικαιούται να επιδιώξει την καταδίκη της πωλήτριας εταιρίας σε δήλωση βουλήσεως, κατά τις διατάξεις των άρθρων 949 ΚΠολΔ και 192 αριθ. 4 ΑΚ, καταβάλλοντας σ' αυτήν το υπόλoιπο του τιμήματος, το ύψος του οποίου θα οριστεί στη σχετική δίκη. Τα δικαστικά έξοδα της αιτούσης βαρύνουν την καθ' ης η αίτηση λόγω της ήττας της (άρθρο 176 ΚΠολΔ), όπως ορίζεται ειδικότερα στο διατακτικό.