Διοικητική κράτηση αλλοδαπών σε περιπτώσεις μη εφικτής απέλασης

Με βάση το νόμο 3386/2005, η συντριπτική πλειοψηφία των αλλοδαπών που βρίσκονται παράνομα στη χώρα, κρινόμενοι ως ύποπτοι φυγής ή ως "επικίνδυνοι για τη δημόσια τάξη" (sic), κρατούνται διοικητικώς (μέγιστη διάρκεια κράτησης 3 μήνες), ώστε να εξασφαλιστεί η πραγματοποίηση της απέλασής τους. Η κράτηση λαμβάνει κυρίως χώρα στα κατά τόπους αστυνομικά κρατητήρια, χώροι ακατάλληλοι ακόμα και για την κράτηση των υπόπτων τέλεσης αυτόφωρου εγκλήματος, πόσω δε μάλλον για διοικητικούς κρατούμενους, καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα προαυλισμού και σε πολλές περιπτώσεις ούτε φυσικός φωτισμός. Φανταστείται δηλαδή έναν άνθρωπο να κρατείται επί τρίμηνο μέσα σ'ένα ανήλιαγο και υπόγειο κελί χωρίς να προαυλίζεται.....Είμαι σίγουρος ότι πολλοί 'πολιτισμένοι' συμπολίτες μας δεν θα ανέχονταν τέτοιες συνθήκες ούτε καν για το σκύλο τους (για τους αλλοδαπούς ωστόσο τέτοιες έγνοιες μας είναι περιττές....)

Η στέρηση της ελευθερίας μέσω της διοικητικής κράτησης, κατά το άρθρο 76 του ν.3386/2005, δικαιολογείται μόνο για την πραγματοποίηση της απέλασης. Η ratio του σχετικού μέτρου συνίσταται αποκλειστικά και μόνο στην διασφάλιση της εκτέλεσης του σχετικού διοικητικού μέτρου, όταν ο αλλοδαπός κρίνεται ως ύποπτος φυγής ή επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη. Εφόσον, είναι εκ των προτέρων γνωστό ότι η απέλαση δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί εντός της τασσόμενης από το νόμο διάρκειας της κράτησης, τότε η επιβολή της συνιστά καταστρατήγηση της σχετικής διάταξης. Όπως επισημαίνει και ο Συνήγορος του Πολίτη σε πόρισμα του με θέμα τις διαδοχικές απελάσεις αλλοδαπών «η κράτηση του αλλοδαπού δικαιολογείται μόνο για την υλοποίηση της απέλασης »

Επιχείρημα δε υπέρ της άρσης της κράτησης σε περίπτωση ανέφικτης απέλασης αντλείται και από την σχετική ρύθμιση ως προς τις δικαστικές απελάσεις. Στο άρθρο 99 παρ. 5 Π.Κ. ορίζεται ότι σε περίπτωση ανέφικτης δικαστικής απέλασης, η εκτελεστότητα της απέλασης αναστέλλεται με απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου. Μάλιστα, η αναστολή αυτή είναι υποχρεωτική για το αρμόδιο προς τούτο Δικαστήριο, η διακριτική ευχέρεια του οποίου εξαντλείται μόνο στην διαπίστωση του ανέφικτου της απέλασης. Η διάταξη αυτή τέθηκε με τον ν.3090/2002 για να αντιμετωπιστεί το δικαιϊκά απάραδεκτο φαινόμενο της κράτησης αλλοδαπών, των οποίων η απέλαση είναι εκ των προτέρων γνωστό ότι είναι ανέφικτη. Η ρύθμιση δε αυτή επιβεβαιώνει ότι η κράτηση δικαιολογείται μόνο για την πραγματοποίηση της απέλασης και, εφόσον η τελευταία είναι ανέφικτη, τότε η κράτηση θα πρέπει να αίρεται. Οποιαδήποτε αντίθετη παραδοχή στην διοικητική διαδικασία, θα οδηγούσε σε αξιολογική αντίφαση της ελληνικής νομοθεσίας.

Εξάλλου, στο άρθρο 78 του ν.3386/2005 ορίζεται ότι η εκτέλεση της απόφασης απέλασης αναστέλλεται με απόφαση του Υπουργού Δημοσίας Τάξης ή του εξουσιοδοτημένου προς τούτου οργάνου, εφόσον δεν είναι εφικτή η άμεση απέλαση του Αλλοδαπού. Η ρύθμιση αυτή επιβεβαιώνει τα προαναφερόμενα. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η εκτελεστότητα της απέλασης και συνεπώς η κράτηση δεν δικαιολογούνται όταν δεν είναι εφικτή η άμεση πραγματοποίηση της απέλασης. Θεμελιώνεται έτσι ιδιαίτερη διακριτική ευχέρεια για το διοικητικό όργανο να αναστείλει την απόφαση απέλασης και κατ’ επέκταση την κράτηση. Ταυτόχρονα, όμως, εισάγεται και κατευθυντήρια γραμμή και για τον διοικητικό δικαστή, όταν αυτός αποφαίνεται επί αντιρρήσεων κατά της κράτησης, καθώς θα αποτελούσε σχήμα οξύμωρο να γίνεται δεκτή διαφορετική έννομη συνέπεια μόνο με βάση το γεγονός ότι στη μία περίπτωση η απόφαση λαμβάνεται από όργανο της διοίκησης και στην άλλη από την διοικητική δικαιοσύνη

Ως προς την άρση της κράτησης σε περίπτωση ανέφικτης απέλασης, η νομολογία των ελληνικών διοικητικών δικαστηρίων έχει ήδη αποφανθεί θετικά. Οι 908/2002 και 3546/2003 Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών έχουν αποδεχτεί αντιρρήσεις κατά της κράτησης αλλοδαπών, των οποίων ο επαναπατρισμός δεν ήταν εφικτός στο άμεσο μέλλον. Μάλιστα στη δεύτερη περίπτωση, η άρση της κράτησης έγινε χωρίς προθεσμία προς αναχώρηση, όπως αυτό είναι λογικό (Βλ. σχετ. Πουλαράκης Ευστ. / Ψωμιάδη Ελ. Δίκαιο Αλλοδαπών, εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη 2007, σελ. 626)

Σύμφωνα λοιπόν με τα προαναφερθέντα, η βεβαιωμένη από την Αστυνομία αδυναμία πραγματοποίησής της απέλασης, συνιστά τη συνέχιση της κρατήσης παράνομη και αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας, στα άρθρα 2 παρ. 1 και 5 παρ. 3 Συντάγματος καθώς και στο άρθρο 3 ΕΣΔΑ. (απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση). Είναι δε γεγονός γνωστό σε όλους ότι οι περισσότεροι υπήκοοι αφρικανικών χωρών δεν είναι δυνατόν να απελαθούν, με αποτέλεσμα να κρατούνται επί τριμήνου και ανευ λόγου σε ανήλια και υπόγεια κελιά κάτω από άθλιες συνθήκες, μόνο και μόνο για να εξέλθουν μετά την παρέλευση του τριμήνου, πρακτική παράνομη, απάνθρωπη και εξευτελιστική, η οποία αναιρεί κάθε έννοια δικαιοσύνης και λογικής. Οι άνθρωποι αυτοί κρατούνται όχι για να απελαθούν αλλά κρατούνται μόνο για κρατούνται!